Module 3 Reiniging en desinfectie
Uitgangsvraag
Welke methode(n) van omgevingsdesinfectie bij een patiënt met scabiës (crustosa) dragen bij aan het verkleinen van de kans op het ontstaan van nosocomiale infecties bij zorgmedewerkers en/of patiënten in vergelijking met standaard (meest gangbare) reinigingsmethode?
Aanbevelingen
- Volg bij twijfel over de vorm van scabiës bij de index de infectiepreventiemaatregelen bij scabiës crustosa.
- Einddesinfectie voor oppervlakken, ruimten, kleding, beddengoed en voorwerpen wordt niet aanbevolen.
Maatregelen voor reiniging bij gewone scabiës
- Voor kleding en beddengoed dat in direct contact is geweest met de besmette huid drie dagen voorafgaand aan start behandeling geldt:
- Machinaal wassen bij tenminste 60 °C gedurende tenminste 35 minuten.
- Indien machinaal wassen niet mogelijk is:
- Bewaar in een dichtgeknoopte plastic zak voor tenminste drie dagen bij kamertemperatuur.
- Noteer datum en tijd bij aanvang van de bewaartermijn.
- Voor ruimten, kamer en oppervlakken waar een patiënt met scabiës (verdenking) is geweest, geldt:
- Reinig de omgeving volgens reguliere werkafspraken, zie ook de SRI (Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie )-richtlijn Reiniging en desinfectie van ruimten.
- Maak geen gebruik van stoomreiniging.
Maatregelen voor reiniging bij scabiës crustosa
Voor kleding en beddengoed dat in direct contact is geweest met de besmette huid vooraf aangaand aan start behandeling geldt:
- Bewaar al het beddengoed, de kleding, inclusief schoeisel en knuffels zeven dagen in dichtgeknoopte plastic zakken.
- Noteer datum en tijd bij aanvang van de bewaartermijn.
- Voer het beddengoed (en eventueel kleding) pas na bovenstaande bewaartermijn af naar de wasserij.
- Als wasgoed toch direct naar de wasserij gaat, licht de wasserij vooraf in.
- Lucht het matras van de patiënt zeven dagen bij een temperatuur van 18 °C of hoger, indien mogelijk in de zon.
- Voorzie het matras hierna van een nieuwe beschermhoes.
Voor ruimten, kamer en oppervlakken waar een patiënt met scabiës crustosa heeft verbleven, geldt:
- Reinig de ruimte met wegwerpschoonmaakmaterialen grondig zodat deze vrij is van stof.
- Indien gebruik van wegwerpschoonmaakmaterialen niet mogelijk is, was de schoonmaakmaterialen na gebruik direct op tenminste 60 °C.
- Gebruik patiëntkamer na ontslag of genezing gedurende zeven dagen niet en/of maak hierover afspraken afhankelijk van de lokale situatie met een deskundige infectiepreventie.
- Laat het bed op de kamer.
- Was de gordijnen van de patiëntkamer bij een temperatuur van tenminste 60 ˚C of, indien niet mogelijk, bewaar gedurende zeven dagen in een plastic zak.
Overwegingen
Voor- en nadelen van de interventie en de kwaliteit van het bewijs
Om de uitgangsvraag te kunnen beantwoorden, is er een systematische literatuursearch verricht met PICO-zoekvragen over desinfectiemethoden van ruimten/oppervlakken en desinfectiemethoden van materialen en (be)kleding. Er is geen wetenschappelijk bewijs gevonden over de effectiviteit van het desinfecteren van ruimten en oppervlakken die (mogelijk) besmet zijn met scabiësmijten, huidschilfers en stofdeeltjes ten opzichte van een reiniging.
De aanbevelingen zijn gebaseerd op expertise van de werkgroepleden aangevuld met informatie uit andere richtlijnen, literatuur en een risicoafwegingen.
Infectiepreventiemaatregelen
De studies van Sunderkötter (2021) en van Arlian (2017) gaan over het overleven van de scabiësmijt in diverse omstandigheden. Infectiepreventiemaatregelen gericht op het verwijderen van de mijt via reiniging, machinaal wassen en op beperkte overlevingsduur buiten het lichaam zijn deels gestoeld op deze studies.
Kleding en beddengoed (linnengoed)
Scabiës (gewone)
De werkgroep acht dat kleding die in direct contact is geweest met de huid en kleding gebruikt in de 72 uur voorafgaande aan de behandeling gewassen dient te worden bij een temperatuur van tenminste 60 °C. Zo wordt de kans op herbesmetting verminderd. Het verhitten tot een temperatuur van tenminste 60 °C gedurende tien minuten doodt de mijt (NB dit betreft laboratoriumomstandigheden).
Indien kleding en beddengoed niet bij deze temperatuur gewassen kunnen worden, moeten deze tenminste drie dagen in een dichtgeknoopte plastic zak bij kamertemperatuur worden bewaard. Het is raadzaam om de datum en tijd te noteren bij start van het bewaarproces. Ook de matras dient drie dagen te luchten. Als de matras een plastic hoes heeft, verwijst de werkgroep naar de reinigingsmogelijkheden conform het advies van de fabrikant.
Over de overlevingsduur van mijten buiten het lichaam zijn weinig literatuurgegevens bekend. Aangenomen wordt dat de meeste mijten bij een kamertemperatuur (van 18 °C of hoger) na ongeveer drie dagen zo verzwakt zijn, dat deze zich niet meer kunnen ingraven in de huid. Studies van Fang, 2015 en van Andresen 2000 ondersteunen dit.
Scabiës (crustosa)
Bij scabiës crustosa dient al het beddengoed en de kleding, inclusief schoeisel zeven dagen in dichtgeknoopte plastic zakken te worden bewaard en pas daarna te worden afgevoerd naar de wasserij. Als het wasgoed direct naar de wasserij gaat, moet de wasserij vooraf worden ingelicht.
Na behandeling van de patiënt wordt het matras zeven dagen gelucht bij een temperatuur van 18 °C of hoger, waarna het matras wordt voorzien van een nieuwe beschermhoes. Indien de matras een plastic hoes heeft, verwijst de werkgroep naar de reinigingsmogelijkheden conform het advies van de fabrikant.
De LCI (Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM))-richtlijn Scabiës heeft een Bijlage behandeling en Hygiënevoorschriften scabiës waarin adviezen schematisch weergegeven zijn voor het wassen en luchten van kleding en beddengoed.
Kamer, ruimten en oppervlakken
Scabiës (gewone vorm)
Bij gewone scabiës is er geen sprake van grote verspreiding van de scabiësmijten in de omgeving. Daarom is de werkgroep van mening, mede op basis van de studie van Leeyaphan 2019, dat er geen extra reinigingsmaatregelen nodig zijn. De standaardprocedure voor huishoudelijke reiniging van ruimten, kamers en oppervlakken volstaat. Scheinfeld (2004) beschrijft dat het van belang is dat gebruik van een stoomreiniging een negatief effect kan hebben. Dit verhoogt de luchtvochtigheid, waardoor de mijten langer kunnen overleven.
Scabiës (crustosa)
Bij scabiës crustosa kan het aantal mijten op de huid meer dan een miljoen bedragen. In de omgeving van de patiënt vindt dan ook een grote verspreiding van scabiësmijten plaats. Alle stof dient daarom grondig huishoudelijk te worden verwijderd door reiniging. Voor het reinigingsproces heeft het de sterke voorkeur om alleen te werken met wegwerpreinigingsmaterialen. Als het niet mogelijk is om gebruik te maken van wegwerpreinigingsmateriaal, dan wordt het gebruikte materiaal direct na gebruik gewassen bij een temperatuur van tenminste 60 °C.
De patiëntkamer wordt na opheffen van de isolatie gedurende zeven dagen niet gebruikt. Mijten overleven het best bij een temperatuur van 15 °C en hoge luchtvochtigheid maar kunnen niet zonder voedsel (huidcellen, lymfe- en celvocht). Het bed blijft gedurende deze periode in de kamer. Daarna kan worden volstaan met normale huishoudelijke reiniging van kamer, bed en overig meubilair.
De gordijnen op de patiëntkamer worden na opheffen isolatie gewassen bij een temperatuur van minstens 60 ˚C. Als dit niet mogelijk is worden de gordijnen gedurende zeven dagen in een plastic zak bewaard.
In de langdurige zorg waar cliënten wonen en daar hun eigen woning of kamer hebben, kan het niet gebruiken hiervan voor langere tijd niet of lastig haalbaar zijn. In een literatuurstudie van Morrison, 2019 wordt het opheffen van isolatie na een uitgebreide reiniging van kamers/woningen beschreven als een alternatief. Bij instellingen, zoals bijvoorbeeld een ziekenhuis, kunnen maatregelen voor het opheffen van scabiës crustosa op maat worden afgestemd. Dit afstemmen moet met een (of de eigen) deskundige infectiepreventie.
Kosten en middelen
Bij een scabiësuitbraak zijn er kosten van en middelen nodig voor extra reiniging van beddengoed, kleding en voorwerpen. Ook kunnen er kosten zijn voor het reinigen van kamers, ruimten en het tijdelijk niet kunnen gebruiken van ruimten. De infectiepreventiemaatregelen voor reiniging zijn een belangrijk onderdeel voor het bestrijden van een scabiësuitbraak. Worden de maatregelen voor reiniging niet precies genomen, dan is er kans op herintroductie van scabiës en is inventarisatie en opnieuw behandelen nodig. Hiermee wegen deze maatregelen op tegen de eventuele extra kosten.
Waarden en voorkeuren van patiënten en/of zorgmedewerkers
Het belangrijkste doel van de hier voorgestelde infectiepreventiemaatregelen ten aanzien van reinigen en desinfectie is de bescherming van patiënten/cliënten en zorgverleners tegen (her)besmetting met scabiës. Uiteraard zitten er ook nadelen aan deze maatregelen waaronder het tijdelijk inperken van de vrijheid van de patiënt en de consequenties van de beperkte sociale interactie.
Daarbij worden zorgverleners vaak extra belast bij de uitvoering van de maatregelen. Met name in de langdurige zorg is veelal sprake van een woonsetting waar de maatregelen moeten plaatsvinden. Intensieve schoonmaakmaatregelen en wasvoorschriften kunnen hier ingrijpen op het welzijn van cliënten. Zeker bij scabiës crustosa.
Onderbouwing
Autorisatiedatum: 6 juni 2025
Eerstvolgende beoordeling actualiteit: juni 2027
Initiatief:
- Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie (SRI (Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie ))
Geautoriseerd door:
- Nederlandse Internisten Vereniging (NIV)
- Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie (NVDV (Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie ))
- Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie (NVMM (Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie ))
- Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB (Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde ))
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu ))
- Vereniging voor Hygiëne & Infectiepreventie in de Gezondheidszorg (VHIG (Vereniging voor Hygiëne & Infectiepreventie in de Gezondheidszorg ))
- Vereniging van Specialisten Ouderengeneeskunde (Verenso (Vereniging van specialisten ouderengeneeskunde ))
- Nederlandse Vereniging artsen Verstandelijk Gehandicapten (NVAVG (Nederlandse Vereniging Artsen Verstandelijk Gehandicapten ))
Regiehouder:
- SRI
De richtlijn is gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport)). De financier heeft geen invloed gehad op de inhoud van de richtlijn. Hoewel het RIVM een onderdeel is van VWS, heeft de financier geen enkele invloed gehad op de inhoud van deze richtlijn. Het RIVM is een onafhankelijk onderzoeks- en adviesorgaan en geeft advies aan de overheid, professionals en burgers.
Om de uitgangsvraag te kunnen beantwoorden, is er een systematische literatuursearch verricht met PICO-zoekvragen over desinfectiemethoden van ruimten/oppervlakken en desinfectiemethoden van materialen en (be)kleding.
Onderzoeksvraag:
Welke methoden van omgevingsdesinfectie van de kamers van patiënten met scabiës (crustosa) dragen bij aan het verkleinen van de kans op het ontstaan van nosocomiale infecties van scabiës (crustosa) in vergelijking met routinereiniging?
P: Ruimten en oppervlakken gebruikt door een patiënt met scabiës (crustosa)
I: Desinfectiemethode
C: Reiniging met reinigingsmiddel
O: Ruimten en/of oppervlakken zonder scabiësmijten of stofdeeltjes/huidschilfers en verminderde nosocomiale infecties van scabiës
In de databases Embase, Ovid/Medline is op 18 november 2022 met relevante zoektermen gezocht naar literatuur over naar studies over desinfectie en scabiës. Er is niet specifiek op kamers gezocht omdat daar geen goede terminologie voor te hanteren is, zonder het risico relevante literatuur te missen. Het nadeel is dat op deze manier veel ruis ontstaat. De volledige zoekstrategie is op te vragen via info@sri-richtlijnen.nl De literatuurzoekactie leverde 345 unieke treffers op. De 345 studies werden geselecteerd op grond van de volgende vooraf gestelde selectiecriteria:
- Het gaat om een (systematische) reviews, randomized controlled trials (RCT’s), observationele studies
- De onderzoeksgroepen richten zich op ruimten en/of oppervlakken gebruikt door een patiënt met scabiës (crustosa).
- De interventie bestaat uit een desinfectiestap.
- De controle bestaat uit reiniging met een reinigingsmiddel.
- Uitkomsten richten zich op (preventie van) nosocomiale transmissie van scabiës van zorgverleners en patiënten, via ruimten en/of oppervlakken naar andere personen. Ruimten en oppervlakken moeten vrij zijn/blijven van scabiësmijten, stofdeeltjes, huidschilfers.
- Uitkomstmaten zijn gerapporteerd.
Een literatuurzoekopdracht met de onderzoeksvraag of het desinfecteren van ruimten en oppervlakken bijdraagt aan het verkleinen van de kans op overdracht van scabiës (crustosa) in vergelijking met routinereiniging. De literatuurzoekopdracht heeft 345 artikelen opgeleverd. Na de beoordeling van titel en samenvatting bleven er geen artikelen over die aan de PICO-zoekvraag voldeden.
Er is geen wetenschappelijk bewijs gevonden over de effectiviteit van het desinfecteren van ruimten en oppervlakken die (mogelijk) besmet zijn met scabiësmijten, huidschilfers en stofdeeltjes ten opzichte van een reiniging.
De aanbevelingen zijn gebaseerd op expertise van de werkgroepleden aangevuld met informatie uit andere richtlijnen, literatuur en een risicoafwegingen.
Sunderkötter C, Wohlrab J, Hamm H. Scabies: epidemiology, diagnosis, and treatment. Dtsch Arztebl Int 2021;118:695-704. DOI: 10.3238/arztebl.m2021.0296
Sunderkötter C, Feldmeier H, Fölster-Holst R, et al. S1 Guidelines on the diagnosis and treatment of scabies. JDDG 2016;1411:155-1167. DOI: 10.1111/ddg.13130.
Arlian L, Morgan M. A review of Sarcoptes scabiei: past, present and future. Parasites & Vectors 2017;10:297. DOI: 10.1186/s13071-017-2234-1.
Bernigaud C, Fischer K, Chosidow O. The Management of Scabies in the 21th Century: Past, Advances and Potentials. ActaDV 2020;100:225-234. DOI: 10.2340/00015555-3468.
Bernigaud C, Fernando D, Hieng L, et al. How to eliminate scabies parasites from fomites: A high-throughput ex vivo experimental study. J Am Acad Dermatol 2020;83:241-245.
Morrison E, Middleton J, Lanza S, et al. Do we know how scabies outbreaks in residential and nursing care homes for the elderly should be managed? A systematic review of interventions using a novel approach to assess evidence quality. Epidemiology and Infection 2019;147:e250, 1-10. https://doi.org/10.1017/S0950268819001249.
Fang F, Bernigaud C, Candy K, et al. Efficacy assessment of biocides or repellents for the control of Sarcoptes scabiei in the environment. Parasites & Vectors 2015;8:416. DOI: 10.1186/s13071-015-1027-7.
Andersen, B.M, Haugen, H, Rasch, M, et al. Outbreak of scabies in Norwegian nursing homes and home care patients: Control and prevention. J. Hosp. Infect. 2000;_:160–164.
Scheinfeld, N. Controlling Scabies in Institutional Settings. Am J Clin Dermatol 2004;5(1):31-37.
Bouvresse S., Chosidow O. Scabies in healthcare settings. Curr Opin Infect Dis 2010;23:111-118.
Leeyaphan C, Pluetrattanabha N., Limphoka P, Bunyaratavej N. Scabicidal effect of heat on the in vitro survival of scabies mites and their eggs: Optimal temperature and exposure time. Indian J Dermatol Venereol Leprolol 2019;85(6):647-649.
Bijlagen
|
Begrip |
Definitie |
|---|---|
|
Algemene voorzorgsmaatregelen |
Maatregelen die bij elke patiënt ongeacht zijn/haar infectiestatus of kolonisatie van toepassing zijn. Deze maatregelen staan beschreven in de SRI (Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie )-richtlijnen Handhygiëne & persoonlijke hygiëne medewerker, Persoonlijke beschermingsmiddelen, Reiniging & desinfectie van ruimten en Accidenteel bloedcontact. |
|
Arbo |
Arbeidsomstandigheden (arbo) |
|
Arboprofessionals |
Functionarissen met expertise over gezondheid, veiligheid en welzijn van werknemers. Hieronder vallen bedrijfsartsen, arbeidshygiënisten en (hogere) veiligheidsdeskundigen. |
|
Bron/contactonderzoek |
Brononderzoek: bij brononderzoek wordt onderzocht waar iemand mogelijk besmet is geraakt, zodat maatregelen kunnen worden genomen om verdere verspreiding van de infectieziekte tegen te gaan. Contactonderzoek: bij contactonderzoek wordt onderzocht met wie de besmette persoon contact heeft gehad om personen die risico lopen op besmetting zo vroeg mogelijk te waarschuwen en te adviseren over bijvoorbeeld quarantaine en isolatie. |
|
Cohortverpleging |
Het verplegen van meerdere patiënten in een of meerdere ruimtes bij elkaar met identieke infectiepreventiemaatregelen. Persoonlijke beschermingsmiddelen worden bij elke patiënt vervangen (eilandverpleging). |
|
Eindreiniging |
Het reinigen van de ruimte (oppervlakken, tastvlakken, vloer, spatzones muur) inclusief het sanitair en van alle herbruikbare materialen die in de ruimte aanwezig zijn (zoals afstandsbediening). |
|
Handhygiëne |
Handhygiëne betreft het reinigen, of desinfecteren en het geregeld aanvullend verzorgen van de handen, polsen en onderarmen. |
|
Hygiëne- en/ of Infectiepreventiebeleid |
Een beleid, vastgesteld door de werkgever, dat geldt in een zorginstelling of zorgorganisatie en dat gaat over de maatregelen en afspraken op het gebied van infectiepreventie die door de zorgmedewerkers nageleefd dienen te worden. |
|
Infectie |
Interactie tussen het micro-organisme en de gastheer leidt tot schade of een veranderde fysiologie bij de gastheer. De schade of veranderde fysiologie kan resulteren in klinisch waarneembare symptomen en verschijnselen maar ook langdurig onopgemerkt blijven, c.q. subklinisch verlopen. |
|
Isolatiekamer |
Een isolatiekamer is een eenpersoons patiëntenkamer met eigen sanitair, voorzien van een sluis en specifieke luchtbeheersing (ventilatie, drukhiërarchie en positie luchttoevoer- en luchtretourroosters). |
|
LCI (Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM)) |
Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel van RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu )). |
|
Medewerker |
Medewerker en gastmedewerker die werkzaam is in een zorginstelling. |
|
Medische hulpmiddelen |
Medische hulpmiddelen zijn producten die vallen onder de Wet op de medische hulpmiddelen. In de praktijk komt dat neer op alle apparatuur, software en gebruiksartikelen in de zorg met de uitzondering van geneesmiddelen. |
|
Patiënt |
Een persoon waaraan zorg verleend wordt. In deze richtlijn is gekozen voor het begrip patiënt. Dit is echter niet passend voor ieder zorgdomein. Daar waar patiënt staat kan ook cliënt, bewoner of zorgvrager gelezen worden. |
|
OMT |
Outbreakmanagementteam. |
|
Transmissie |
Overdracht van micro-organismen. |
|
Uitbraak |
De definitie voor het vaststellen van een uitbraak verschilt per micro-organisme. Voor de specifieke definities verwijzen we naar de richtlijnen van de specifieke micro-organismen. Gemeenschappelijk kenmerk is dat van een uitbraak sprake is wanneer bij verschillende patiënten, cliënten en/of medewerkers hetzelfde micro-organismen gevonden wordt met een (waarschijnlijke) epidemiologische link. |
|
Wpg |
Wet publieke gezondheid |
|
Zorgmedewerker |
Iedere medewerker die werkzaam is in een organisatie of instelling binnen de medische specialistische zorg, langdurige zorg en/of publieke gezondheidszorg in de directe patiëntenzorg of in een zorgondersteunende functie. |
|
Zorginstelling |
Een instelling waar door een organisatie zorg verleend wordt aan personen, bijvoorbeeld een ziekenhuis, verpleeghuis, (kleinschalige) woonvoorziening of zorg aan huis. |
Werkwijze
AGREE
Deze richtlijn is opgesteld conform de eisen zoals vastgesteld in het SRI (Samenwerkingsverband Richtlijnen Infectiepreventie )-document Procedure SRI-richtlijnontwikkeling. Dit document beschrijft een stappenplan dat gebaseerd is op de kwaliteitscriteria uit de documenten: Richtlijn voor richtlijnen (2012), AQUA Leidraad voor Kwaliteitsstandaarden (2014), de HARING-tools (2013), AGREE-II (2010). Ook bevat het stappenplan verwijzingen voor methodieken van het rapport Medisch specialistische richtlijnen 2.0 van de adviescommissie Richtlijnen van de Raad Kwaliteit en het stappenplan Ontwikkeling van medisch specialistische richtlijnen van het Kennisinstituut van medisch specialisten.
Knelpuntenanalyse
Tijdens de voorbereidende fase hebben de voorzitter van de werkgroep, de werkgroepleden en de procesbegeleiding de knelpunten geïnventariseerd. Aanvullend is een expertmeeting georganiseerd voor werkgroepleden en andere inhoudsdeskundigen, beleidsmakers, toezichthouders en richtlijnontwikkelaars voor scabiës in de zorg. Hieruit zijn diverse knelpunten naar voren gekomen. Een verslag van deze bijeenkomst is terug te vinden in de bijlage Verslag expert conference en knelpunteninventarisatie.
Uitkomstmaten
Op basis van de uitkomsten van de knelpuntenanalyse zijn door de werkgroep uitgangsvragen opgesteld. In de richtlijn zijn de volgende uitgangsvragen opgenomen:
|
Module 1.1 |
Outbreakmanagement Wat is het beleid voor onderzoek naar de verspreiding van scabiës (crustosa) naar andere patiënten en zorgmedewerkers en wat is het beleid bij uitbraken met scabiës (crustosa)? |
|---|---|
|
Module 1.2 |
De rol van diagnostiek Hoe kunnen diagnostische methoden bijdragen aan een scabiës (crustosa)- contactonderzoek binnen een instelling? |
|
Module 1.3 |
Behandelvoorkeur bij bestrijding Wat is de behandelingsvoorkeur in een zorginstelling waar een scabiësuitbraak is vastgesteld? |
|
Module 2
|
Isolatiemaatregelen Welke isolatiezorgmaatregelen zijn noodzakelijk bij een uitbraak met scabiës (crustosa)? |
|
Module 3
|
Reiniging en desinfectie Welke methode(n) van omgevingsdesinfectie bij een patiënt met scabiës (crustosa) dragen bij aan het verkleinen van de kans op het ontstaan van nosocomiale infecties bij zorgmedewerkers en/of patiënten in vergelijking met standaard (meest gangbare) reinigingsmethode? |
Vervolgens heeft de werkgroep per uitgangsvraag de methode van onderzoek bepaald. Bij de uitgangsvragen waarbij literatuuronderzoek is uitgevoerd, is een onderzoeksvraag opgesteld. En geïnventariseerd welke uitkomstmaten relevant zijn, waarbij zowel naar gewenste als ongewenste effecten werd gekeken.
Methode literatuur(samenvatting)
Voor de diverse modules en uitgangsvragen is een uitgebreide beschrijving van de strategie voor zoeken en selecteren van literatuur is te vinden onder Zoeken en selecteren onder de paragraaf Onderbouwing in de module.
Individuele studies werden systematisch beoordeeld, op basis van op voorhand opgestelde methodologische kwaliteitscriteria, om zo het risico op vertekende studieresultaten (bias) te kunnen inschatten. De relevante onderzoeksgegevens van alle geselecteerde artikelen zijn weergegeven in de Evidence-tabellen. De belangrijkste bevindingen uit de literatuur werden beschreven in de samenvatting van de literatuur (zie bijlagen).
De kwaliteit van bewijs (quality of evidence) werd beoordeeld met behulp van Grading Recommendations Assessment, Development and Evaluations (GRADE (Grading Recommendations Assessment, Development and Evaluation
)). GRADE is een methode die per uitkomstmaat van een interventie, of voor een risico- of prognostische factor, een gradering aan de kwaliteit van bewijs toekent op basis van de mate van vertrouwen in de schatting van de effectgrootte.
Indeling van de kwaliteit van bewijs volgens GRADE
|
Hoog |
Er is veel vertrouwen dat het werkelijke effect dicht in de buurt ligt van het geschatte effect. |
|---|---|
|
Matig |
Er is matig vertrouwen in het geschatte effect: het werkelijk effect ligt waarschijnlijk dicht bij het geschatte effect, maar er is een mogelijkheid dat het hiervan substantieel afwijkt. |
|
Laag |
Er is beperkt vertrouwen in het geschatte effect: het werkelijke effect kan substantieel verschillen van het geschatte effect. |
|
Zeer laag |
Er is weinig vertrouwen in het geschatte effect: het werkelijke effect wijkt waarschijnlijk substantieel af van het geschatte effect. |
Methode overige informatiebronnen
Overwegingen (van bewijs naar aanbeveling)
Voor het formuleren van een aanbeveling zijn naast de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs over de gewenste en ongewenste effecten van een interventie of over de effectgrootte van een risico- of prognostische factor vaak ook nog andere factoren van belang.
Genoemd kunnen worden:
- Kosten en middelen;
- Aanbevelingen in (inter)nationale richtlijnen;
- Waarden, voorkeuren en ervaringen van patiënten en zorgmedewerkers met betrekking tot interventies en uitkomsten van zorg;
- Balans van gewenste en ongewenste effecten van interventies ten opzichte van geen of andere interventies;
- Aanvaardbaarheid van interventies;
- Haalbaarheid van een aanbeveling.
Deze aspecten worden per module besproken onder het kopje Overwegingen.
Formuleren van de aanbevelingen
De aanbevelingen geven een antwoord op de uitgangsvragen en volgen ten dele (in)direct uit Europese en/of nationale wetgeving. Aanvullend konden de uitgangsvragen beantwoord worden op basis van consensus based vanuit expertise binnen de werkgroep en klankbordgroep, aangevuld met best practices uit sleutelartikelen aangedragen door werkgroepleden. Aanbeveling die direct in de wet belegd zijn, zijn apart weergegeven in de aanbeveling als wettelijke verplichting. Dit betreft verplichtingen voor werkgevers.
Implicaties van sterke en zwakke aanbevelingen voor verschillende richtlijngebruikers
|
Gebruikers |
Sterke aanbeveling |
Zwakke (conditionele) aanbeveling |
|---|---|---|
|
Voor patiënten |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen en slechts een klein aantal niet. |
Een aanzienlijk deel van de patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak kiezen, maar veel patiënten ook niet. |
|
Voor zorgmedewerkers |
De meeste patiënten zouden de aanbevolen interventie of aanpak moeten ontvangen. |
Er zijn meerdere geschikte interventies of aanpakken. De patiënt moet worden ondersteund bij de keuze voor de interventie of aanpak die het beste aansluit bij zijn of haar waarden en voorkeuren. |
|
Voor beleidsmakers |
De aanbevolen interventie of aanpak kan worden gezien als standaardbeleid. |
Beleidsbepaling vereist uitvoerige discussie met betrokkenheid van veel stakeholders. Er is een grotere kans op lokale beleidsverschillen. |
Randvoorwaarden (organisatie van zorg)
In de knelpuntenanalyse en bij de ontwikkeling van de richtlijn is expliciet rekening gehouden met de organisatie van zorg: alle aspecten die randvoorwaardelijk zijn voor het verlenen van zorg (zoals coördinatie, communicatie, (financiële) middelen, menskracht en infrastructuur). Randvoorwaarden die relevant zijn voor het beantwoorden van een specifieke uitgangsvraag maken onderdeel uit van de overwegingen bij de bewuste uitgangsvraag.
Formuleren van kennislacunes
Bij elke uitgangsvraag is door de werkgroep nagegaan of er (aanvullend) wetenschappelijk onderzoek gewenst is. Een overzicht van aanbevelingen voor nader onderzoek staat in de bijlage Kennislacunes.
Commentaar- en autorisatiefase
De conceptrichtlijn is aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen en andere relevante partijen voorgelegd voor commentaar. De commentaren werden verzameld en besproken met de werkgroep. Naar aanleiding van de commentaren werd de conceptrichtlijn aangepast en definitief vastgesteld door de werkgroep. De definitieve richtlijn is aan de betrokken (wetenschappelijke) verenigingen voorgelegd voor autorisatie en door hen geautoriseerd.
Inbreng patiëntenperspectief
De Patiëntenfederatie Nederland is betrokken geweest in de knelpuntenanalyse en heeft het raamwerk ontvangen voor commentaar in de voorfase. Zij hebben aangegeven geen zitting te willen nemen in de werkgroep of klankbordgroep. Tijdens de commentaarfase hebben zij meegelezen met de conceptteksten.
Wkkgz (Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg ) & kwalitatieve raming van mogelijke substantiële financiële gevolgen
Bij de richtlijn is conform de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een kwalitatieve raming uitgevoerd of de aanbevelingen mogelijk leiden tot substantiële financiële gevolgen. Bij het uitvoeren van deze beoordeling zijn richtlijnmodules op verschillende domeinen getoetst.
Uit de kwalitatieve raming blijkt dat er waarschijnlijk geen substantiële financiële gevolgen zijn, zie onderstaande tabel.
|
Module |
Uitkomst raming |
Toelichting |
|---|---|---|
|
Module 1 |
Geen financiële gevolgen |
- |
|
Module 2 |
Geen financiële gevolgen |
- |
|
Module 3 |
Geen financiële gevolgen |
- |
Literatuur
- Agoritsas T, Merglen A, Heen AF, Kristiansen A, Neumann I, Brito JP, Brignardello-Petersen R, Alexander PE, Rind DM, Vandvik PO, Guyatt GH. UpToDate adherence to GRADE criteria for strong recommendations: an analytical survey. BMJ Open. 2017 Nov 16;7(11):e018593. doi: 10.1136/bmjopen-2017-018593. PubMed PMID: 29150475; PubMed Central PMCID: PMC5701989.
- Alonso-Coello P, Schünemann HJ, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Rada G, Rosenbaum S, Morelli A, Guyatt GH, Oxman AD; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 1: Introduction. BMJ. 2016 Jun 28;353:i2016. doi: 10.1136/bmj.i2016. PubMed PMID: 27353417.
- Alonso-Coello P, Oxman AD, Moberg J, Brignardello-Petersen R, Akl EA, Davoli M, Treweek S, Mustafa RA, Vandvik PO, Meerpohl J, Guyatt GH, Schünemann HJ; GRADE Working Group. GRADE Evidence to Decision (EtD) frameworks: a systematic and transparent approach to making well informed healthcare choices. 2: Clinical practice guidelines. BMJ. 2016 Jun 30;353:i2089. doi: 10.1136/bmj.i2089. PubMed PMID: 27365494.
- Brouwers MC, Kho ME, Browman GP, Burgers JS, Cluzeau F, Feder G, Fervers B, Graham ID, Grimshaw J, Hanna SE, Littlejohns P, Makarski J, Zitzelsberger L; AGREE Next Steps Consortium. AGREE II: advancing guideline development, reporting and evaluation in health care. CMAJ. 2010 Dec 14;182(18):E839-42. doi: 10.1503/cmaj.090449. Epub 2010 Jul 5. Review. PubMed PMID: 20603348; PubMed Central PMCID: PMC3001530.
- GRADE.
- Hultcrantz M, Rind D, Akl EA, Treweek S, Mustafa RA, Iorio A, Alper BS, Meerpohl JJ, Murad MH, Ansari MT, Katikireddi SV, Östlund P, Tranæus S, Christensen R, Gartlehner G, Brozek J, Izcovich A, Schünemann H, Guyatt G. The GRADE Working Group clarifies the construct of certainty of evidence. J Clin Epidemiol. 2017 Jul;87:4-13. doi: 10.1016/j.jclinepi.2017.05.006. Epub 2017 May 18. PubMed PMID: 28529184; PubMed Central PMCID: PMC6542664.
- Neumann I, Santesso N, Akl EA, Rind DM, Vandvik PO, Alonso-Coello P, Agoritsas T, Mustafa RA, Alexander PE, Schünemann H, Guyatt GH. A guide for health professionals to interpret and use recommendations in guidelines developed with the GRADE approach. J Clin Epidemiol. 2016 Apr;72:45-55. doi: 10.1016/j.jclinepi.2015.11.017. Epub 2016 Jan 6. Review. PubMed PMID: 26772609.
- Schünemann H, Brożek J, Guyatt G et al. GRADE handbook for grading quality of evidence and strength of recommendations. Updated October 2013. The GRADE Working Group, 2013.
Dit implementatieplan is opgesteld ter bevordering van de richtlijn Scabiës. Voor het opstellen van het implementatieplan heeft de werkgroep een advies uitgebracht over het tijdspad voor implementatie en de partijen die hier verantwoordelijk voor zijn.
Werkwijze
De werkgroep heeft voor de hele richtlijn geïnventariseerd wanneer de aanbeveling(en) overal geïmplementeerd moet(en) zijn en wie de verantwoordelijke partij is voor de te ondernemen acties.
Implementatietermijnen
De aanbevelingen in deze richtlijn zijn niet strenger dan die in bestaande/voorgaande richtlijnen. Veel aanbevelingen zijn al onderdeel van de huidige praktijk en brengen daarom weinig of geen implementatieproblemen met zich mee.
Te ondernemen acties per partij
Hieronder wordt per partij toegelicht welke acties zij kunnen ondernemen om de implementatie van de richtlijn in het algemeen te bevorderen.
Zorginstellingen zijn verantwoordelijk voor:
- het faciliteren van de benodigde middelen en materialen voor naleving van de richtlijn;
- de vertaalslag van de richtlijn naar de eigen werkprocedures van de organisatie;
- het controleren van de toepassing en naleving van de werkprocedures middels audits;
- het opnemen van de werkprocedures in (digitale) werkomgeving en interne scholingsprogramma’s.
Alle direct betrokken wetenschappelijk verenigingen/beroepsorganisaties dragen zorg voor:
- het bekend maken van de richtlijn onder de leden/ achterban;
- het onder de aandacht brengen van de richtlijn door te publiceren in tijdschriften en te spreken op symposia en congressen;
- het controleren van de toepassing en naleving van de aanbevelingen in kwaliteitsvisitaties;
- het opnemen van de aanbevelingen in (digitale) scholingstools en auditstools.
Individuele zorgmedewerkers:
- nemen kennis van de aanbevelingen uit de richtlijn en volgen deze op tijdens werkzaamheden;
- bespreken de aanbevelingen in de eigen zorgorganisatie/ instelling en/of tijdens teamoverleggen;
- maken afspraken met andere betrokken disciplines om de toepassing van de aanbevelingen in de praktijk te borgen.
De initiërende organisaties zorgen ervoor dat:
- de richtlijn wordt gepubliceerd op de website SRI-richtlijnen en wordt toegevoegd aan de Richtlijnendatabase van de Federatie Medisch Specialisten (FMS (Federatie Medisch Specialisten )) en het platform Richtlijnen Langdurige Zorg van de Stichting Kwaliteitsimpuls Langdurige Zorg (SKILZ (Stichting Kwaliteitsimpuls Langdurige Zorg )).
Tijdens de ontwikkeling van de richtlijn Scabiës is systematisch gezocht naar onderzoeksbevindingen die waardevol konden zijn voor het beantwoorden van de uitgangsvragen. Door gebruik te maken van de evidence-based-methodiek (EBRO (Evidence Based Richtlijn Ontwikkeling )) is duidelijk geworden dat er nog kennislacunes bestaan voor deze onderzoeksvragen. De werkgroep is van mening dat (vervolg)onderzoek wenselijk is om in de toekomst een duidelijker antwoord te kunnen geven op vragen uit de praktijk. Om deze reden heeft de werkgroep per module aangegeven waar wetenschappelijke kennis beperkt is en dus op welke vlakken nader onderzoek gewenst is.
Module 1 Organisatie van zorg
Behandeling: voor de behandeling van scabiës bij zwangere vrouwen en kinderen < 4 kg wordt gebruik van ivermectine niet geadviseerd vanwege het ontbreken van veiligheidsdata. Zie ook de LCI (Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding (onderdeel RIVM))-richtlijn Scabiës, bijlage Behandeling en hygiënevoorschriften scabiës, inclusief middelen en (contra-)indicaties. Dit onderwerp werd door de werkgroep aangemerkt als kennislacune.
Bekijk het verslag van de expert conference en de knelpunteninventarisatie:
Verslag expert conference en knelpunteninventarisatie